Ulga B+R

Ulga badawczo-rozwojowa (B+R) polega na tym, że od podstawy opodatkowania odlicza się poniesione przez podatnika w danym roku podatkowym koszty na działalność badawczo-rozwojową („koszty kwalifikowane”). 

Kiedy prowadzimy działalność badawczo-rozwojową?

Kluczowe dla korzystania z ulgi jest prowadzenie prac badawczych lub rozwojowych. Jest to działalność twórczą (obejmującą badania naukowe lub prace rozwojowe), podejmowaną w sposób systematyczny w celu zwiększenia zasobów wiedzy oraz wykorzystania zasobów wiedzy do tworzenia nowych zastosowań.

Badania naukowe to badania podstawowe (prace empiryczne lub teoretyczne mające przede wszystkim na celu zdobywanie nowej wiedzy o podstawach zjawisk i obserwowalnych faktów bez nastawienia na bezpośrednie zastosowanie komercyjne), 

Prace rozwojowe to działalność obejmującą nabywanie, łączenie, kształtowanie i wykorzystywanie dostępnej aktualnie wiedzy i umiejętności, w tym w zakresie narzędzi informatycznych lub oprogramowania, do planowania produkcji oraz projektowania i tworzenia zmienionych, ulepszonych lub nowych produktów, procesów lub usług, z wyłączeniem działalności obejmującej rutynowe i okresowe zmiany wprowadzane do nich, nawet jeżeli takie zmiany mają charakter ulepszeń.

Przy tym twórczość prac wymaga nastawienia na tworzenie nowych i oryginalnych rozwiązań, nie ma jednak wymagań co do tego, że twórczość ta musi być oryginalna w skali świata, kraju czy nawet Polski. Wystarczy, że jest to twórczość oryginalna w danym przedsiębiorstwie

Jakie koszty są objęte ulgą?

Odliczeniu w ramach ulgi podlegają koszty, które zostały już zaliczone do KUP. Ulga daje korzyść w postaci podwójnej możliwości skorzystania podatkowego na takim koszcie (na etapie ulgi koszt pomniejsza dochód) 

Koszty kwalifikowane dotyczą:

• należności ze stosunku pracy i kontraktów cywilnoprawnych oraz składek ubezpieczeniowych,

W przypadku tego kosztu kluczowe jest wykazanie, jaka konkretnie ilość czasu i których pracowników służy realizacji działalności badawczo-rozwojowej (ewidencja czasu)

• nabycia materiałów i surowców,
• nabycia niebędącego środkami trwałymi sprzętu specjalistycznego,
• ekspertyz, opinii, usług doradczych,

Aby było możliwe uwzględnienie kosztów ekspertyz, opinii i usług doradczych w kosztach kwalifikowanych, muszą to być czynności wykonane przez podmioty wymienione w ustawie i są to z reguły państwowe jednostki badawcze

• odpłatnego korzystania z aparatury naukowo-badawczej,
• nabycia usługi wykorzystania aparatury naukowo-badawczej,

Koszty związane z aparatura naukowo-badawczą nie mogą być poniesione na podstawie z umowy zawartej z podmiotem powiązanym.

• uzyskania i utrzymania patentu, prawa ochronnego na wzór użytkowy, prawa z rejestracji wzoru przemysłowego,
• odpisów amortyzacyjnych od kosztów prac rozwojowych,
• odpisów amortyzacyjnych od pozostałych środków trwałych bądź WNiP.

Pewna różnica może się tu pojawić dla podatników posiadających status centrum badawczo-rozwojowego (CBR), ci podatnicy z reguły uzyskują jeszcze większe przywileje w zakresie korzystania z ulgi B+R.

Koszty nie mogą zostać podatnikowi zwrócone (zrefundowane). Takie koszty w sensie pierwotnym nigdy przez podatnika nie zostały poniesione, a tylko koszty poniesione mogą zostać objęte ulgą B+R.

Podatnik w ramach ulgi odlicza całość faktycznie poniesionych kosztów kwalifikowanych.  Występuje też prawo do uwzględnienia 200% poniesionych kosztów kwalifikowanych, tj. należności ze stosunku pracy i kontraktów cywilnoprawnych oraz związanych z tymi umowami składek. 

Inaczej spraw wygląda w przypadku CBR i mikroprzedsiębiorców.

Jakich formalności dopilnować korzystając z ulgi B+R?

Od strony formalnej korzystanie z ulgi B+R wymaga wyodrębnienia kosztów działalności B+R w księgach.  Najczęściej takie wyodrębnienie dokonywane jest poprzez utworzenie specjalnych kont analitycznych powiązanych z działalnością B+R. 

Bardzo często również stosowanie ulg B+R idzie w parze z wyodrębnieniem  organizacyjnym jednostki, która w podmiocie zajmuje się działalnością B+R. Taka jednostka może mieć własnego kierownika, własny budżet, strukturę hierarchiczną, regulamin. Bywają tez sytuacje, w których na poziomie podmiotu wyodrębniany jest oddział, wpisywany do KRS, który to oddział zajmuje się działaniami B+R. Jednak dla skorzystania z ulgi stworzenie takiej formuły działań B+R nie jest koniecznością.

Odliczenia kosztów kwalifikowanych dokonuje się w rozliczeniu za rok podatkowy, w którym te koszty zostały poniesione. Podatnik może jednak w danym roku zanotować stratę albo tez uzyskać dochód w takiej wysokości, że ulgi nie da rady skonsumować.  Prawo do ulgi jest wówczas przenoszone w części nieodliczonej na kolejne 6 lat podatkowych.

W wyjątkowych okolicznościach przysługuje zwrot gotówkowy niewykorzystanej ulgi B+R. Zwrot przysługuje podatnikowi, który w roku rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej poniósł stratę albo osiągnął dochód niższy od kwoty przysługującego za ten rok odliczenia. Taki podatnik, może nadal otrzymywać zwrot gotówkowy w latach kolejnych, jeśli będzie mikro-, małym lub średnim przedsiębiorcą.

Ulgę rozlicza się w rocznym zeznaniu podatkowym w specjalnym załączniku, np. podatnik CIT dołącza załącznik CIT/BR, w którym wykazuje dokładnie kategorie kosztów, ich wysokość i lata podatkowe, w których powstało prawo do ulgi.

Ulga B+R a schematy podatkowe i klauzula obejścia prawa podatkowego

Końcowo warto zauważyć, że korzystanie z ulgi B+R może wymagać:

• analizy pod kątem raportowania schematu podatkowego
• analizy pod kątem zastosowania klauzuli obejścia prawa podatkowego.

W Objaśnieniach dot. raportowania schematów podatkowych (MDR) wydanych przez MF dnia 31 stycznia 2019 r. wyjaśniono, że samo skorzystanie z ulgi badawczo-rozwojowej nie podlega obowiązkowi raportowania na podstawie przepisów MDR. Aby ulgę raportować, musi ona spełniać przesłanki uznania za schemat. Możnaby podsumować, że podatnik, który tak czy inaczej prowadzi działalność B+R, a dodatkowo korzysta z ulgi, bo taka mu zgodnie z przepisami przysługuje, nie wdraża schematu podatkowego. Natomiast w sytuacji gdyby to możliwość skorzystania z ulgi B+R stanowiła o podejmowaniu działań B+R, była katalizatorem działań – wówczas o wystąpieniu schematu podatkowego możemy mówić. 

Do kwestii zastosowania klauzuli obejścia prawa podatkowego w kontekście ulgi B+R Szef KAS nawiązał w opinii zabezpieczającej z 26 lipca 2021 r. (sygn. DKP 1.8011.10.2021). W opinii uznano, że choć korzyść u podatnika powołującego się na przepisy o uldze jest oczywista, to jednak ulga wynika z powszechnie obowiązujących przepisów i korzystające z niej podmioty nie działają sztucznie. (najpierw podatnik musi prowadzić działania B+R aby rozważać korzystanie z ulgi).