Opodatkowanie fundacji rodzinnej – jakie podatki obowiązują i jak je optymalizować?

Czas czytania: 11 min.

Autor

Paweł Nocznicki Skontaktuj się

Partner

Fundacja rodzinna to nowa forma prawna w Polsce, która pomaga właścicielom firm i majątków rodzinnych skutecznie zarządzać swoimi aktywami i przekazywać je kolejnym pokoleniom. Jeśli prowadzisz biznes i chcesz zabezpieczyć jego przyszłość lub chcesz uniknąć podziału majątku między spadkobierców, warto rozważyć to rozwiązanie. Dowiedz się, jak wygląda opodatkowanie fundacji rodzinnej oraz w jaki sposób optymalizować to opodatkowanie przy konsultacjach ze specjalistami.

Czym jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna działa jak skarbiec – gromadzi majątek, zarządza nim i wypłaca środki wyznaczonym beneficjentom (np. członkom rodziny). To oznacza, że Twoje pieniądze, udziały w firmie czy nieruchomości pozostają w bezpiecznym miejscu i nie podlegają typowemu dziedziczeniu. Chroni je to przed podziałem czy ewentualnymi roszczeniami.

Przykładowo: masz firmę rodzinną i chcesz, by po Twojej śmierci nie została ona sprzedana, ale nadal przynosiła dochody Twoim dzieciom. Fundacja rodzinna może wypłacać im regularne świadczenia, np. na edukację czy mieszkanie, bez konieczności sprzedawania udziałów.

Kto może założyć fundację rodzinną?

Każdy, kto ma pełną zdolność do czynności prawnych. Możesz zrobić to za życia – podpisując akt fundacyjny – albo ustanowić fundację w testamencie, ale wtedy fundatorem zostaniesz dopiero po śmierci.

Działalność fundacji rodzinnej

Fundacja nie jest typową firmą – nie może prowadzić pełnej działalności gospodarczej. Może jednak inwestować i zarabiać na:

wynajmie nieruchomości;
sprzedaży majątku, jeśli nie został kupiony w celu odsprzedaży;
lokowaniu kapitału w spółki, obligacje czy fundusze inwestycyjne;
udzielaniu pożyczek beneficjentom lub spółkom, w których ma udziały.

To oznacza, że fundacja rodzinna może pomnażać majątek, ale jej głównym celem nie jest prowadzenie klasycznego biznesu.

Podatki w fundacji rodzinnej

Opodatkowanie w fundacji rodzinnej wygląda następująco:

CIT – fundacja nie płaci podatku dochodowego od posiadanego majątku, jeśli prowadzi ustawowo przewidziane, tj. wskazane wyżej, rodzaje działalności, jej dochód jest zwolniony z opodatkowanaia CIT; podatek CIT w wysokości 15% pojawia się, gdy wypłaca świadczenia beneficjentom; fundacja rodzinna może również legalnie prowadzić inne rodzaje działalności, niż wymienione wyżej, natomiast wiąże się to z zapłatą CIT od dochodu w wysokości 25%
PIT – jeśli beneficjentami są najbliżsi członkowie rodziny (np. dzieci, wnuki, małżonek), nie płacą oni podatku dochodowego, pozostali zapłacą 10% lub 15% PIT, zależnie od stopnia pokrewieństwa;
podatek od darowizn – fundacja przekazująca środki beneficjentom z grupy "zerowej" (np. dzieci) jest zwolniona z tego podatku.

Przykład: Jeśli fundacja wypłaca Twoim dzieciom po 5 tys. zł miesięcznie, nie muszą one płacić podatku od tych środków.

Dlaczego warto założyć fundację rodzinną?

To świetne rozwiązanie, jeśli:

chcesz, by Twoja firma przetrwała pokolenia;
nie chcesz, żeby majątek rodzinny był podzielony między spadkobierców;
szukasz efektywnej ochrony podatkowej dla Twojego dorobku;
chcesz uporządkować kwestie finansowe w rodzinie.

Dzięki fundacji rodzinnej majątek pozostaje w rękach bliskich, ale jest zarządzany zgodnie z Twoją wolą – nawet gdy Ciebie już nie będzie. Jeśli myślisz o przyszłości swojego biznesu i rodziny, warto skonsultować się ze specjalistą i sprawdzić, czy to opcja idealna dla Ciebie.

Jakie podatki występują w fundacji rodzinnej?

Polski system podatkowy nie należy do najprostszych. Mamy tu cały wachlarz różnych danin, od podatku dochodowego po VAT i opłaty lokalne. Każdy, kto prowadzi firmę, inwestuje, czy nawet wynajmuje mieszkanie, prędzej czy później zetknie się z gąszczem przepisów, które decydują, ile i kiedy trzeba oddać fiskusowi. Nie inaczej jest w przypadku fundacji rodzinnej. Choć na pierwszy rzut oka może się wydawać, że to forma pozwalająca na „przechowanie” majątku bez podatków, rzeczywistość wygląda inaczej. Fundacja rodzinna, choć ma przywileje, nie jest całkowicie zwolniona z obowiązków wobec skarbówki.

Podatek dochodowy od osób prawnych (CIT)

CIT, czyli podatek dochodowy od osób prawnych, jest obciążeniem nakładanym na dochody osiągane przez osoby prawne, takie jak spółki czy fundacje. W Polsce standardowa stawka wynosi 19%, jednak dla małych podatników oraz nowych przedsiębiorstw obowiązuje preferencyjna stawka 9%.

Fundacja rodzinna, jako osoba prawna, jest co do zasady zwolniona z podatku CIT od zgromadzonego majątku oraz dochodów z jego pomnażania. Opodatkowanie fundacji rodzinnej pojawia się w momencie przekazania świadczeń na rzecz beneficjentów. Wtedy fundacja jest zobowiązana do zapłaty 15% podatku CIT od wartości przekazanych środków.

Przykładowo: jeśli fundacja wypłaca beneficjentowi 100 000 zł, musi odprowadzić 15 000 zł podatku CIT.

Podatek dochodowy od osób fizycznych (PIT)

PIT, czyli podatek dochodowy od osób fizycznych, dotyczy dochodów uzyskiwanych przez osoby fizyczne.

W kontekście fundacji rodzinnej, świadczenia otrzymywane przez beneficjentów podlegają opodatkowaniu PIT, z pewnymi wyjątkami:

zwolnienie z PIT dla najbliższej rodziny – fundator oraz jego najbliżsi krewni (małżonkowie, zstępni, wstępni, pasierbowie, zięciowie i synowe, rodzeństwo, ojczym, macocha, teściowie) są zwolnieni z podatku od otrzymanych świadczeń;
15% PIT dla pozostałych beneficjentów – osoby spoza grona najbliższej rodziny fundatora muszą zapłacić 15% podatku od otrzymanych świadczeń.

Przykład: Jeśli osoba spoza rodziny fundatora otrzymuje 50 000 zł, zapłaci 7 500 zł podatku PIT.

Podatek od towarów i usług (VAT)

VAT, czyli podatek od towarów i usług, to podatek pośredni obciążający konsumpcję. Ostatecznie płacą go konsumenci końcowi, ale zobowiązani do jego naliczania i odprowadzania są przedsiębiorcy.

Opodatkowanie fundacji rodzinnej VAT może wystąpić, jeśli prowadzi działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy o VAT. Jednak jej działalność jest ograniczona do określonych czynności, takich jak:

zbywanie mienia;
najem czy dzierżawa;
uczestnictwo w spółkach czy funduszach inwestycyjnych;
nabywanie i zbywanie papierów wartościowych;
udzielanie pożyczek spółkom;
obrót zagranicznymi środkami płatniczymi;
produkcja przetworzonych produktów roślinnych i zwierzęcych;
gospodarka leśna.

Podatek od czynności cywilnoprawnych (PCC)

PCC, czyli podatek od czynności cywilnoprawnych, jest podatkiem nakładanym na określone czynności prawne, takie jak umowy sprzedaży, pożyczki czy ustanowienie hipoteki. Stawki zależą od rodzaju czynności i wynoszą od 0,5% do 2%.

W kontekście fundacji rodzinnej, wniesienie majątku do fundacji może podlegać PCC. Obowiązek podatkowy oraz stawka zależą od rodzaju wniesionego majątku i okoliczności jego przekazania. Na przykład: przekazanie nieruchomości do fundacji może wiązać się z koniecznością zapłaty PCC w wysokości 2% wartości nieruchomości. Każdorazowo jednak czynność wymaga zweryfikowania pod kątem podlegania podatkowi VAT, który tradycyjnie zastępuje PCC w obrocie profesjonalnym.

Danina solidarnościowa (dodatkowy podatek dla najbogatszych)

Ten podatek nie dotyczy działalności samej fundacji rodzinnej, ale dotyczyć może beneficjentów fundacji. Danina solidarnościowa to dodatkowy podatek, który został wprowadzony w Polsce w 2019 roku. Jego celem jest wsparcie Funduszu Solidarnościowego, czyli specjalnego funduszu państwowego przeznaczonego na pomoc osobom z niepełnosprawnościami. Podatek ten dotyczy osób fizycznych osiągających bardzo wysokie dochody.

Kogo dotyczy danina solidarnościowa?

Osoby, których roczne dochody przekraczają 1 000 000 zł, muszą zapłacić dodatkowy podatek w wysokości 4% od nadwyżki powyżej tej kwoty.

Jakie dochody są brane pod uwagę?

Podstawą do obliczenia daniny solidarnościowej są dochody opodatkowane według skali podatkowej, m.in. ze stosunku pracy, działalności gospodarczej, rent i emerytur, umów o dzieło i umów zlecenia, ze sprzedaży instrumentów pieniężnych, z działalności gospodarczej i z CFC oraz – w kontekście fundacji rodzinnej – świadczenia wypłacane beneficjentom.

Przykład:

Jeśli beneficjent fundacji otrzymał świadczenia w wysokości 1 200 000 zł w ciągu roku, to od kwoty 200 000 zł (czyli nadwyżki ponad 1 mln zł) będzie musiał zapłacić dodatkowe 4% podatku, czyli 8 000 zł.

Od 2025 roku świadczenia wypłacane przez fundację rodzinną będą wliczane do podstawy obliczenia daniny solidarnościowej. Oznacza to, że beneficjenci fundacji osiągający bardzo wysokie dochody mogą być zobowiązani do zapłaty dodatkowego podatku. Warto więc monitorować aktualne regulacje i odpowiednio planować wypłaty z fundacji, aby uniknąć nieprzewidzianych obciążeń.

Optymalizacja podatków w fundacji rodzinnych

Podatki potrafią być dotkliwe – wiedzą o tym wszyscy, którzy prowadzą firmę, inwestują lub po prostu zarządzają większym majątkiem. Dla fundacji rodzinnych, które mają zapewnić finansowe bezpieczeństwo kilku pokoleniom, nieprzemyślane decyzje podatkowe mogą oznaczać utratę znacznej części środków. Na szczęście prawo daje możliwości ich optymalizacji, czyli legalnego zmniejszania obciążeń poprzez odpowiednie planowanie działań i korzystanie z dostępnych ulg czy zwolnień.

Optymalizacja podatkowa to sztuka poruszania się w ramach obowiązujących przepisów tak, aby płacić tyle, ile trzeba – ale nie więcej. Nie oznacza to omijania prawa, lecz wykorzystywanie go na swoją korzyść. W tym procesie ogromną rolę odgrywają specjaliści: doradcy podatkowi, prawnicy oraz księgowi, którzy analizują sytuację fundacji, planują jej działania i podpowiadają, jak unikać zbędnych kosztów.

Dla fundacji rodzinnej dobrze zaplanowana strategia może oznaczać realne oszczędności i większą kontrolę nad majątkiem. Jak to zrobić? Oto pięć skutecznych sposobów na optymalizację podatków.

Starannie planuj moment i sposób sprzedaży majątku wniesionego do fundacji

Sprzedaż majątku wniesionego do fundacji może podlegać opodatkowaniu. Przed podjęciem decyzji o wniesieniu majątku, warto dokładnie przeanalizować, które składniki planujemy sprzedać w krótszym horyzoncie czasowym. Może być korzystniejsze pozostawienie tych aktywów poza organizacją do momentu ich sprzedaży, aby uniknąć dodatkowego opodatkowania.

Monitoruj planowane zmiany w przepisach podatkowych dotyczących fundacji rodzinnych

Przepisy podatkowe dotyczące fundacji rodzinnych są dynamiczne i mogą ulegać zmianom. Na przykład, Ministerstwo Finansów planuje wprowadzenie opodatkowania dochodów fundacji uzyskiwanych z tytułu najmu i dzierżawy.

Najlepszym rozwiązaniem na pozostanie na bieżąco w kontekście przepisów, jest regularne śledzenie komunikatów rządowych. Dobrym pomysłem jest również konsultacja z doradcą podatkowym. Dzięki temu będziesz mógł dostosować strategię działania fundacji do aktualnych przepisów.

Unikaj działań mogących zostać uznane za agresywną optymalizację podatkową

Organy podatkowe mogą zakwestionować działania fundacji, które uznają za mające na celu jedynie unikanie opodatkowania. Przykładem może być wniesienie udziałów do fundacji w celu ich szybkiej sprzedaży, co może zostać uznane za niedozwoloną optymalizację podatkową.

Jak unikać takich sytuacji? Działaj zgodnie z duchem prawa i unikaj schematów, które mogą być interpretowane jako mające na celu jedynie unikanie opodatkowania. Konsultuj swoje działania z doświadczonym doradcą podatkowym. Przykładowo, zamiast wnosić udziały do fundacji tuż przed ich planowaną sprzedażą, rozważ inne formy restrukturyzacji majątku.

Wykorzystaj zwolnienia podatkowe dla najbliższej rodziny

Świadczenia wypłacane przez fundację na rzecz najbliższej rodziny fundatora mogą być zwolnione z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT). To pozwala na przekazywanie środków rodzinie bez dodatkowych obciążeń podatkowych. Jeśli chcesz skorzystać z takiej możliwości, upewnij się, że beneficjenci fundacji są odpowiednio zdefiniowani jako najbliższa rodzina fundatora, aby skorzystać ze zwolnienia podatkowego.

Rozważ skorzystanie z innych form prawnych dla wybranych aktywów

Nie wszystkie aktywa muszą być zarządzane przez fundację rodzinną. W niektórych przypadkach inne formy prawne, takie jak spółki holdingowe czy alternatywne spółki inwestycyjne, mogą oferować korzystniejsze rozwiązania podatkowe. Przeanalizuj, które aktywa warto wnosić do fundacji, a które lepiej zarządzać poprzez inne struktury prawne, biorąc pod uwagę ich specyfikę oraz planowane działania. Na przykład, jeśli planujesz inwestycje w start-upy, alternatywna spółka inwestycyjna może oferować korzystniejsze rozwiązania podatkowe niż fundacja rodzinna.

Szukasz sprawdzonych doradców podatkowych, którzy zaopiekują się Twoją fundacją rodzinną? Sprawdź ofertę Stone&Feather! Działamy na rynku od lat, zatrudniając wysoko wykwalifikowanych specjalistów, którzy mają doświadczenie oraz wiedzę niezbędną do skutecznej optymalizacji podatkowej. Zadzwoń do nas już dziś i zadbaj o podatki fundacji rodzinnej.

Źródło: