Ulga na złe długi w VAT w przypadku długów konsumenckich

Mechanizm ulgi za złe długi umożliwia wierzycielowi dokonanie korekty podatku VAT od nieuregulowanych należności wynikających z faktur wystawionych za dostarczone towary lub wykonane usługi. Zgodnie z przepisami, skorzystanie z tego rozwiązania wymaga spełnienia szeregu warunków, w tym:

Upłynięcia co najmniej 90 dni od terminu płatności faktury;
Braku jakiejkolwiek formy uregulowania należności przez dłużnika oraz niezbycia wierzytelności;
Złożenia korekty w terminie nie późniejszym niż dwa lata od końca roku, w którym wystawiono fakturę;
Braku postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego lub likwidacyjnego wobec dłużnika na dzień przed złożeniem korekty;
Statusu czynnego podatnika VAT zarówno po stronie dłużnika, jak i wierzyciela w dniu dostawy/usługi oraz na dzień przed złożeniem korekty.

TSUE w sprawie C-335/19 z 15 października 2020 r. uznał dwa ostatnie warunki (dotyczące statusu czynnego podatnika VAT dłużnika i wierzyciela) za niezgodne z prawem unijnym. Zdaniem Trybunału, takie ograniczenia wykraczają poza wymogi określone w dyrektywie VAT, co oznacza, że krajowe przepisy nakładają bardziej restrykcyjne zasady niż dopuszcza ustawodawstwo unijne.

W praktyce oznacza to, że przedsiębiorcy mają prawo do korekty podatku VAT nawet w sytuacji, gdy dłużnik lub wierzyciel utracili status czynnego podatnika VAT. Ponadto, możliwość skorzystania z ulgi nie może być uzależniona od braku postępowania restrukturyzacyjnego, upadłościowego czy likwidacyjnego wobec dłużnika.

Treść wyroku Trybunału stanowi również podstawę do korekty VAT w przypadku sprzedaży na rzecz konsumentów (osób fizycznych). W przypadku dostawy towaru lub świadczenia usług dokonanych na rzecz podmiotu innego niż podatnik VAT czynny, podatnik może skorzystać z ulgi na złe długi, jeżeli mamy do czynienia z jednym z trzech wariantów:

wierzytelność została potwierdzona prawomocnym orzeczeniem sądu i skierowana na drogę postępowania egzekucyjnego lub
wierzytelność została wpisana do rejestru długów prowadzonego na poziomie krajowym lub
wobec dłużnika ogłoszono upadłość konsumencką na podstawie odrębnych przepisów.

W 2024 r. możliwe jest jeszcze korygowanie rozliczeń z 2018 r. (są z zasady nieprzedawnione). 

W 2025 r. można rozważać zajęcie się odzyskaniem VAT od złych długów konsumenckich za okres od stycznia 2019 r.  

Realni jest tu też uzyskanie oprocentowania nadpłaty VAT liczonego do dnia zwrotu firmie należnych środków. Stąd warto przejrzeć starsze długi i przygotować korektę VAT wraz z wnioskiem w sprawie zwrotu podatku.