Czym jest analiza cen transferowych i dlaczego jest ważna dla Twojej firmy?

Ceny transferowe od wielu lat pozostają w centrum zainteresowania organów podatkowych na całym świecie. W dobie globalizacji, rozbudowanych struktur holdingowych i rosnącej liczby transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi, rzetelna analiza cen transferowych stała się nie tyle opcją, co obowiązkiem każdego świadomego przedsiębiorcy. Jej brak lub nieprawidłowe przygotowanie może skutkować nie tylko sporem z organami, ale także dotkliwymi konsekwencjami finansowymi i reputacyjnymi.

W niniejszym artykule wyjaśniamy, czym jest analiza cen transferowych, dlaczego ma fundamentalne znaczenie dla transakcji wewnątrzgrupowych oraz jak ją prawidłowo przeprowadzić, aby zminimalizować ryzyko podatkowe. Postaramy się również sprawdzić, czy analiza cen transferowych w 2025 roku różni się od lat ubiegłych?

Analiza cen transferowych – co to znaczy i jak ją przeprowadzić? 

Wielu przedsiębiorców zadaje pytanie co to znaczy analiza cen transferowych i jakie ma znaczenie dla ich działalności? Cena transferowa (ang. transfer pricing) to cena ustalana pomiędzy podmiotami powiązanymi w ramach grupy kapitałowej, np. między spółką matką a jej zagraniczną spółką zależną, w ramach sprzedaży towarów, usług, licencji, udzielania pożyczek czy świadczenia usług zarządczych.

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 11a–11t ustawy o PDOP, a w szczególności art. 11c), transakcje te muszą być ustalane na warunkach, jakie ustaliłyby między sobą podmioty niepowiązane działające na rynku – tzw. zasada ceny rynkowej (arm’s length principle), ugruntowana również w Wytycznych OECD w sprawie cen transferowych.

Analiza cen transferowych to proces, w którym przedsiębiorstwo porównuje warunki swoich transakcji z warunkami rynkowymi, aby udokumentować, że stosowane ceny są zgodne z zasadą arm’s length i element szerszego compliance podatkowego.

Dlaczego analiza cen transferowych ma kluczowe znaczenie w transakcjach międzynarodowych?

W transakcjach międzynarodowych między podmiotami powiązanymi istnieje naturalna pokusa przesuwania zysków do jurysdykcji o niższym opodatkowaniu (tzw. agresywna optymalizacja podatkowa). Z tego względu fiskus – zarówno w Polsce, jak i w innych krajach – szczególnie uważnie analizuje takie operacje.

Prawidłowo przygotowana analiza cen transferowych:

• Chroni firmę przed zakwestionowaniem rozliczeń wewnątrzgrupowych przez organy podatkowe,
• Uzasadnia, że transfery mają charakter rynkowy, mimo powiązań kapitałowych lub osobowych,
• Zapobiega podwójnemu opodatkowaniu w różnych jurysdykcjach,
• Umożliwia bezpieczne planowanie podatkowe w ramach grupy kapitałowej.

Dla przedsiębiorstw działających transgranicznie analiza cen transferowych to kluczowe narzędzie compliance podatkowego, porównywalne z audytem finansowym.

Jakie korzyści płyną z przeprowadzenia analizy cen transferowych w Twojej firmie?

Właściwie przygotowana analiza cen transferowych przynosi szereg korzyści, zarówno prawnych, jak i strategicznych:

• Zabezpieczenie przed doszacowaniem dochodu - Organy podatkowe mogą oszacować dochód, jeżeli uznają, że transakcje z podmiotem powiązanym były nierynkowe. Analiza skutecznie przeciwdziała takim działaniom.
• Możliwość efektywnego planowania podatkowego - Dzięki analizie można odpowiednio zaprojektować modele biznesowe i przepływy finansowe w grupie, z uwzględnieniem kosztów podatkowych i ryzyk.
• Zwiększenie przejrzystości i wiarygodności firmy - Firmy, które prowadzą dokumentację cen transferowych i przygotowują analizy benchmarkingowe, są postrzegane jako bardziej transparentne i odpowiedzialne – co jest ważne w relacjach z bankami, inwestorami i partnerami.
• Redukcja ryzyka sankcji karnoskarbowych - Nieprawidłowości w cenach transferowych mogą prowadzić do odpowiedzialności członków zarządu i księgowych. Dokumentacja i analiza pozwala wykazać należytą staranność.

Jakich błędów unikać przy analizie cen transferowych, aby chronić interesy swojej firmy?

Mimo obowiązków wynikających z przepisów, wiele firm popełnia typowe błędy, które narażają je na sankcje i spory z organami. Najczęstsze z nich to:

• Brak aktualizacji analizy cen transferowych - Analiza powinna być sporządzana co najmniej raz na trzy lata, a także każdorazowo w razie zmiany istotnych warunków transakcji (np. zmiana rynku, warunków umowy, otoczenia gospodarczego).
• Brak danych porównawczych (analizy benchmarkingowej) - Zbyt ogólne uzasadnienie rynkowości bez odniesienia do danych z rynku (np. baz danych Amadeus, Orbis, TP Catalyst) nie wystarcza – organ może zakwestionować taki dokument.
• Stosowanie jednej metody bez uzasadnienia - Wybór metody (np. marży transakcyjnej netto, ceny porównywalnej) musi być uzasadniony charakterem transakcji. Organ podatkowy może zakwestionować analizę, jeśli nie wykazano, że to najbardziej odpowiednia metoda.
• Nieadekwatne przypisanie funkcji i ryzyk - Analiza musi odzwierciedlać rzeczywiste role, aktywa i ryzyka stron transakcji. Fikcyjne przypisanie „funkcji zarządczych” spółce, która ich faktycznie nie wykonuje, to częsty błąd.

Jak przygotować analizę cen transferowych, by była zgodna z obowiązującymi przepisami?

Zgodnie z art. 11r ustawy o PDOP, dokumentacja lokalna (tzw. local file) musi zawierać:

• opis transakcji lub innego zdarzenia (przedmiot, wartość, strony),
• analizę funkcjonalną (funkcje, aktywa, ryzyka),
• analizę zgodności warunków transakcji z warunkami rynkowymi (tzw. analiza benchmarkingowa),
• informacje finansowe podmiotu (sprawozdania, dane rachunkowe),
• uzasadnienie wyboru metody i źródła danych porównawczych.

Kiedy analiza jest obowiązkowa? Dla transakcji przekraczających próg 2 mln zł (w przypadku usług, towarów) lub 10 mln zł (pożyczki). Dla największych podmiotów (obrót pow. 200 mln zł) wymagane jest także przygotowanie dokumentacji grupowej (tzw. master file).

Dobrą praktyką jest także przygotowanie polityki cen transferowych – dokumentu wewnętrznego, który ujednolica podejście do transakcji w grupie.

Jakie konsekwencje podatkowe wiążą się z błędami w analizie cen transferowych?

Błędy lub braki w analizie mogą skutkować:

• doszacowaniem dochodu i nałożeniem podatku z odsetkami (art. 11c ustawy o CIT),
• sankcją w postaci dodatkowego zobowiązania podatkowego do 30% kwoty zaniżonego dochodu (art. 58 Ordynacji podatkowej),
• karą grzywny lub pozbawienia wolności w przypadku złożenia fałszywych informacji (art. 56 § 1 i 61 § 1 k.k.s.),
• odpowiedzialnością zarządu na gruncie art. 296 k.k. (nadużycie zaufania),
• utratą reputacji wśród partnerów handlowych, inwestorów, klientów.

Organy podatkowe posiadają dedykowane zespoły ds. cen transferowych oraz dostęp do automatycznych wymian informacji z innymi jurysdykcjami – ryzyko wykrycia nieprawidłowości jest obecnie większe niż kiedykolwiek wcześniej.

Chcesz dowiedzieć się, jak analiza cen transferowych może wpłynąć na Twoją firmę?

Jeśli Twoja firma dokonuje transakcji z podmiotami powiązanymi – w kraju lub za granicą – rzetelna analiza cen transferowych jest nie tylko wymogiem prawnym, ale także istotnym narzędziem zarządzania ryzykiem.

Nasi eksperci wspierają przedsiębiorców w:

• identyfikacji transakcji podlegających obowiązkowi dokumentacyjnemu,
• przygotowaniu lokalnej i grupowej dokumentacji cen transferowych,
• opracowaniu analiz benchmarkingowych z wykorzystaniem profesjonalnych baz danych,
• audycie istniejących dokumentacji i analiz,
• reprezentacji w sporach z organami podatkowymi.

Skontaktuj się z nami i zabezpiecz swoją firmę przed ryzykiem podatkowym.

FAQ – Analiza danych porównawczych w cenach transferowych

1. Kiedy analiza benchmarkingowa jest obowiązkowa?

Obowiązek przeprowadzenia analizy porównawczej dotyczy transakcji lub innych zdarzeń przekraczających określone progi dokumentacyjne – zazwyczaj 2 mln zł lub 10 mln zł rocznie, w zależności od rodzaju transakcji. Obowiązek ten został wprowadzony w art. 11r ust. 2 ustawy o CIT i art. 23zc ustawy o PIT.

2. Czy każda transakcja wymaga analizy porównawczej?

Nie. Analiza benchmarkingowa jest obowiązkowa, jeśli transakcja przekracza próg dokumentacyjny i da się zidentyfikować porównywalne dane rynkowe.  

3. Co to jest analiza zgodności?

Analiza zgodności to alternatywna forma analizy stosowanej w dokumentacji cen transferowych, wykorzystywana w sytuacjach, gdy nie jest możliwe przeprowadzenie pełnej analizy danych porównawczych (benchmarkingowej) z uwagi na brak odpowiednich danych rynkowych.

Zgodnie z przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (art. 11r ust. 2 pkt 2 ustawy o CIT), jeżeli brakuje danych umożliwiających przeprowadzenie porównania z rynkowymi podmiotami niepowiązanymi, podatnik może opracować analizę zgodności warunków transakcji z warunkami rynkowymi – czyli właśnie analizę zgodności.

Źródła:

• https://www.oecd.org/tax/transfer-pricing/
• https://isap.sejm.gov.pl/