Rynek finansowy pod lupą FCT

Choć FCT jest jedynie zespołem opiniodawczo-doradczym, a sam materiał nie stanowi wiążącej interpretacji przepisów, dostarcza on kluczowych wskazówek w zakresie stosowania zasady ceny rynkowej (arm’s length principle) do transakcji dłużnych, zabezpieczeń i zarządzania płynnością.

1. Zakres Analizy: Nie tylko oprocentowanie

Grupa Robocza nr 14 podkreśla, że pełna analiza cen transferowych (TP) transakcji finansowej nie może ograniczać się wyłącznie do weryfikacji poziomu oprocentowania. Zgodność warunków transakcji z zasadą ceny rynkowej musi uwzględniać wszelkie okoliczności transakcji kontrolowanej. Oprócz analizy danych porównawczych (benchmarku), konieczne jest uwzględnienie:

• Oceny zdolności do obsługi zadłużenia (debt capacity): Jest to kluczowy element badania racjonalności ekonomicznej korzystania z finansowania dłużnego. Wskaźniki takie jak ICR (wskaźnik pokrycia odsetek) czy D/E ratio (zadłużenie do kapitału własnego) powinny być dobierane odpowiednio do charakteru i okoliczności transakcji.

• Perspektywy dwustronnej: Analiza musi uwzględniać racjonalne zachowanie i opcje realistycznie dostępne dla obu stron transakcji (pożyczkodawcy i pożyczkobiorcy).

• Charakterystyki transakcji: W tym uzasadnienie biznesowe, cel finansowania, pozostałe parametry cenotwórcze, opcje alternatywnie dostępne.

Dodatkowo, Raport zaleca, aby w trakcie badania porównywalności nie uwzględniać okoliczności, które nie były znane podatnikowi w momencie, w którym był zobowiązany do sporządzenia lub aktualizacji analizy.

2. Kryteria porównywalności i rating kredytowy

Transakcje finansowe charakteryzują się wysokim stopniem sparametryzowania, co ułatwia stosowanie metody porównywalnej ceny niekontrolowanej (PCN). Kluczowe kryteria porównywalności mające wpływ na cenę, które Grupa Robocza postuluje dodać do Rozporządzenia TP:

• Ryzyko związane z transakcją: Najczęściej wyrażane poprzez scoring lub rating kredytowy.

• Zabezpieczenie transakcji: Różne formy zabezpieczeń, w tym wsparcie grupowe (implicit support). Wsparcie pasywne (wynikające z samej przynależności do silnej grupy) nie podlega odrębnej wycenie, ale ma wpływ na rating kredytowy podmiotu i transakcji dłużnej, zbliżając go do ratingu grupy.

• Stopień podporządkowania / senioralność: Dług podporządkowany jest z natury bardziej ryzykowny i powinien być droższy niż dług senioralny, co ma wpływ na cenę w transakcji.

• Waluta i Lokalizacja Geograficzna: Waluta i ryzyko kraju mają bezpośredni wpływ na wysokość stóp bazowych i ryzyko transakcji. Rating podmiotu co do zasady nie powinien być wyższy niż rating kraju jego siedziby.

W kontekście ratingu warto pamiętać, że rating transakcji może różnić się od ratingu podmiotu, jeśli np. transakcja jest silnie zabezpieczona lub ma charakter senioralny, co obniża ryzyko dla pożyczkodawcy.

3. Safe harbor i niewiarygodne źródła danych

Grupa Robocza zwraca szczególną uwagę na ograniczenia popularnych źródeł danych:

• Safe Harbor (Uproszczone Zasady): Chociaż Art. 11g Ustawy o CIT stanowi ułatwienie, nie jest to obowiązek, a jego warunki nie mogą być automatycznym punktem odniesienia do ustalania rynkowych warunków transakcji finansowych, które są zbliżone, ale nie spełniają warunków Safe Harbor.

• Statystyki NBP i Ogólne Oferty Bankowe: Nie stanowią wiarygodnych danych porównawczych dla analizy porównawczej, ponieważ są uśrednione i nie pozwalają na zidentyfikowanie kluczowych kryteriów porównywalności (np. ratingu, zabezpieczenia). Mogą być one jedynie punktem odniesienia w analizie zgodności. Natomiast dedykowana oferta bankowa, uwzględniająca wszystkie istotne parametry transakcji, może być wiążącym źródłem danych dla analizy zgodności.

4. Aktualizacja analiz a renegocjacja warunków

Jednym z kluczowych postulatów Grupy jest rozróżnienie między koniecznością aktualizacji analizy cen transferowych a koniecznością renegocjacji warunków transakcji.

Zgodnie z Art. 11r Ustawy o CIT, analiza TP powinna być aktualizowana nie rzadziej niż co 3 lata. Jednak Grupa Robocza stanowczo argumentuje, że:

Jeżeli na moment zawarcia transakcji jej warunki zostały ustalone zgodnie z zasadą arm’s length, i transakcja jest zawarta na okres dłuższy niż 3 lata, o ile charakter i parametry transakcji nie zmienią się czy otoczenie ekonomicznie nie ulegnie zmianie, cena powinna być uznana za rynkową przez cały okres jej trwania.

Automatyczne zmienianie oprocentowania po trzech latach, tylko na podstawie nowego benchmarku, może prowadzić do wypaczenia zasady ceny rynkowej. Podmioty niepowiązane, zawierając kredyt na czas określony, zazwyczaj nie renegocjują marży w trakcie jego trwania, chyba że naruszone zostaną kowenanty zabezpieczające.

Aktualizacja jest jednak konieczna, gdy zmieniają się kryteria porównywalności, otoczenie ekonomiczne ma znaczny wpływ na warunki transakcji, lub transakcja ma charakter dynamiczny (np. odnawialna linia kredytowa, cash pooling z wielokrotnym zaciąganiem i spłatą). W takich dynamicznych przypadkach, częstotliwość aktualizacji może być nawet większa niż 3 lata.

5. Cash pooling i zabezpieczenia

W odniesieniu do poręczeń i gwarancji, Grupa Robocza zwraca uwagę, że wynagrodzenie jest należne tylko za aktywne wsparcie niosące ryzyko, a nie za bierne uczestnictwo w grupie (implicit support). Analiza wynagrodzenia dla poręczeń może opierać się na metodzie dochodowej (yield approach) – szacującej korzyść uzyskaną dzięki poręczeniu (np. niższe oprocentowanie) lub metodzie kosztowej (cost approach) – szacującej wartość oczekiwanej straty poręczyciela.

Dla cash poolingu, będącego co do zasady instrumentem krótkoterminowego zarządzania płynnością, analiza rynkowości powinna skupiać się na opcjach realistycznie dostępnych dla uczestników (np. porównanie do depozytów krótkoterminowych lub kredytu w rachunku bieżącym). Jeśli cash pooling jest wykorzystywany do długoterminowego finansowania (np. długotrwałe utrzymywanie ujemnego salda), może to prowadzić do reklasyfikacji transakcji na pożyczkę, co wymaga odrębnego ustalenia oprocentowania

Raport FCT:

https://www.podatki.gov.pl/ceny-transferowe/dokumenty-forum-cen-transferowych/